شاید شما هم اسم ملودیکا به گوشتان خورده باشد و برایتان سوال شده باشد که ملودیکا چیست؟ ساز ملودیکا یک ساز سرگرم‌کننده و یک جور کیبورد دستی شبیه به پیانو است که میتوانید با دمیدن در آن بنوازیدش. صدای آن شبیه به ترکیبی از هارمونیکا و آکاردئون پیانو است.
نکات کلیدی در مورد ملودیکا: - ملودیکا، شبیه یک کیبورد دستی و از خانواده سازهای بادی زبانه‌ای است.
- ملودیکا، سایزهای مختلفی دارد و معمولا بین دو تا سه اکتاو دارد
- برای نواختن ملودیکا باید در لوله‌ای که به آن متصل است بدمید و روی کلیدها بنوازید.
- ملودیکا، شبیه یک کیبورد دستی و از خانواده سازهای بادی زبانه‌ای است.
- ملودیکا، سایزهای مختلفی دارد و معمولا بین دو تا سه اکتاو دارد
- برای نواختن ملودیکا باید در لوله‌ای که به آن متصل است بدمید و روی کلیدها بنوازید.
این دسته سازها حدود ۵۰ سال است که وجود دارند و ابتدا در مدارس به جهت یادگیری موسیقی استفاده میشدند. بعدها هنرمندان موسیقی رِگه‌ای، موسیقیدانان پاپ و جاز و حتی آهنگسازان کلاسیک از آن را به عنوان یک ساز مستقل استفاده کردند.
تاریخچه
ملودیکایی که ما امروزه میشناسیم در سال 1950 و توسط هونر در آلمان اختراع شد، اگرچه سابقه‌ی نسخه مدرن آن به قرن نوزدهم در ایتالیا برمی‌گردد.
اولین مدل هارمونیکا هونر، یک ملودیکای سوپرانو بود که به جای کلید، دکمه داشت. سازهای زبانه آزاد از هزاران سال پیش وجود داشتند. احتمالاً نخستین نمونه‌های این ساز، در زمان عصر حجر در جنوب شرقی آسیا اختراع شده است. ساز هارمونیفون، که اولین ساز در سبک ملودیکا است، هم‌اکنون در موزه متروپولیتن در نیویورک نگهداری میشود. این ساز، یک ساز بادی با زبانه آزاد است. در این ساز، نوازنده با دمیدن در دهانه‌ی لوله، صدا تولید و همزمان از صفحه کلید برای تنظیم آهنگ استفاده میکند.
طریقه کارکرد ملودیکا چیست و چگونه صدا را تولید میکند؟
ملودیکا به خانواده‌ی سازهای بادی با زبانه آزاد تعلق دارد. سازهایی که از زبانه آزاد برای تولید صدا استفاده میکنند، با گذشتن هوا از روی یک زبانه فلزی یا سنتیتیک که در یک قاب نصب شده و به یک فرکانس خاص تنظیم شده، صدا تولید میشود. در هنگام نواختن هارمونیکا، نوازنده هوا را مستقیماً از روی زبانه‌ها می‌گذراند. از طرف دیگر، آکاردئون از مجموعه‌ای از بالنها برای ایجاد جریان هوا استفاده میکند. اما ملودیکا کمی متفاوت است. این ساز دارای یک صفحه کلیدها به سبک کیبورد پیانو است. هنگامی که نوازنده هوا را به داخل دهانه میدمد، یک کلید را فشار میدهد. در نتیجه‌ی این عمل یک حفره باز میشود و هوا از روی زبانه‌ی مربوطه عبور میکند. هوا باعث لرزش زبانه شده و این لرزش شکل جریان هوا را به چیزی به نام موج صوتی، تغییر میدهد. این صدا همانی است که می‌شنویم.
برای هر نت در یک ملودیکا یک زبانه جداگانه وجود دارد. هرکدام اندازه‌ای متفاوت دارند – هرچه زبانه کوچکتر باشد، نت بالاتری تولید میکند.
سایر سازهایی که از زبانه‌ها استفاده میکنند و صدایی مشابه ملودیکا دارند عبارتند از:
1. هارمونیکا که شبیه به ملودیکای بدون کلید است.
2.آکاردئون که از بالنها برای تامین هوا استفاده میکند.
3.اورگان پمپی که یک کیبورد پیانوی تمام اندازه و بالنها دارد.
4.کنسرتینا که از دکمه‌ها و یک بالن کوچک استفاده میکند.
آیا میشود روی ملودیکا آکورد زد؟
بله، روی ملودیکا هم، مانند پیانو، میتوانید آکورد بزنید. ملودیکا ساز چندنت نوازی است، به این معنی که میتوانید دو یا چند نت را همزمان بنوازید. هرچه نتهای بیشتری را بنوازید، هوای بیشتری هم نیاز دارید. اجرای آکوردهایی که بیشتر از سه نت دارند میتواند بسیار سخت باشد.
نکته: در ملودیکا، نتهای پایین‌تر یک آکورد، بلندترین صدا را دارند.
سعی کنید نتهای ملودی را در پایین‌ترین بخش آکورد به جای بالاترین بخش بنوازید.
تکنیکهای نوازندگی
شباهت ملودیکا به کیبود و پیانو باعث میشود که استفاده از آن برای هر کسی که با پیانو آشناست، آسان باشد، بر خلاف سایر سازهای بادی که برای نواختن آنها باید ترتیبها و تکنیکهای انگشتان را یاد بگیرید.
علاوه بر این ملودیکا، یک ساز چند صدایی است( میتواند چند نت را به صورت همزمان اجرا کند) در حالی که سایر سازهای بادی تک زبانه یا دو زبانه‌ای مثل کلارینت و آبوآ، تک صداییند( در هر زمان فقط یک نت را اجرا میکنند)
لوله بیشتر ملودیکاها انعطاف پذیر و بلند است که باعث میشود نوازندگی با آن در حالت ایستاده با قرار دادن انگشتان یک دست روی کلیدها و در حالت نشسته با قرار دادن انگشتان هر دو دست به روی کلیدها، امکان پذیر باشد. نوازنده میتواند دینامیک ساز ملودیکا را با تغییر شدت و ضعف دمیدن در دهانه آن کنترل کند.
کاربرد:
ملودیکا برای اجرا در خانه و استودیو عالی است و طراحی جمع و جور و قابل حملش، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای تعطیلات، سفر و اصولا هرجایی که دلتان بخواهد کمی نوازندگی کنید، تبدیل میکند.
برای اجراهای بزرگ و ضبط میتوانید صدای ملودیکا را با استفاده از میکروفون وکال تقویت کنید. البته تعداد کمی از مدلها پیک‌آپ داخلی هم دارند.
ملودیکا در موسیقی پاپ هم محبوبیت زیادی کسب کرده و تحت عنوان ( یک آهنگ در هر مجموعه) در اجراهای پاپ ظاهر میشود. استفاده از ملودیکا در آهنگ، تنوع و صدای جدیدی را به ملودی یا سولوهای گاه به گاه اضافه میکند.
همچنین در بسیاری از کشورها به ویژه در آسیا، ملودیکاها به دلیل طراحی سبک و ظاهر رنگارنگ خود، محبوبیت زیادی در زمینهٔ آموزش دارند.
ملودیکا چند کلید دارد؟
ملودیکا معمولا در دو سایز کیبورد تولید میشود:
32 کلیدی: از F3 (کمی پایین‌تر از نت دو میانی روی پیانو) شروع و روی C6 تمام میشود.
37 کلیدی: از F3 (کمی پایین‌تر از نت دو میانی روی پیانو) شروع و روی F6 تمام میشود.
سایزهای متنوع دیگری هم وجود دارد که از 26 تا 44 کلید دارند.
هرچه تعداد کلیدهای روی ملودیکا کمتر باشد، تنوع آهنگهایی که میتوانید با این ساز بنوازید، محدودتر میشود و هرچه تعداد کلیدها بیشتر باشد، میتوانید نتهای بیشتری را اجرا کنید.
انواع مدلهای ملودیکا چیست؟
بیشتر مدلهای ملودیکا، ملودیکای آلتو هستند. اما گاها ملودیکاهای سوپرانو هم پیدا میشوند که صدایشان یک اکتاو (8 نت ) بالاتر از ملودیکا آلتو است.اولین مدل ملودیکا هونر، یک ملودیکا سوپرانو بود.
فقط یک ملودیکا تنور وجود دارد که ملودیکا هموند 44 است. این مدل 44 کلید دارد که از C3 شروع میشود و تا G6 ادامه پیدا میکند.
همچنین دو مدل ملودیکا بیس که هر دو توسط برند سوزوکی ساخته شده‌اند.
یکی از آنها مدل Suzuki B24 Bass Melodion, و دیگری the Hammond Melodion Pro 24B. کیبورد هر دوی این مدلها زیر دو اکتاو هستند و در حد فاصل F2 و E4 قرار دارند.
یکی از مشکلات ملودیکاهای بِیس این است که صدای نت را کمی دیرتر از زمانی که اجرایش میکنید، میشنوید. همچنین باید هوای بیشتری نسبت به سایز آلتو در آن بدمید. چون اندازه زبانه‌های ملودیکا بِیس بزرگتر است و به قدرت بیشتری نیاز دارد.
کابرد دکمه کوچک پایین ملودیکا چیست؟
زمانی که در ملودیکا میدمید، ترشحات ناشی از تنفس شما روی زبانه‌های فلزی درون ساز جمع میشود. برای همین ممکن است پس از حدود یک ساعت نواختن، با یک ملودیکای خیس روبرو شوید که نت‌ها رویش کار نمی‌کنند یا صداهای عجیبی می‌دهند.
“دکمه تخلیه رطوبت” در انتهای کیبورد به شما این امکان را میدهد که آن رطوبت را آزاد کنید. فقط فراموش نکنید که همزمان با فشار دادن دکمه، درون لوله ملودیکا بدمید.
چگونه از ملودیکا مراقبت کنیم؟
پس از هر بار تمرین، درون لوله بدمید و دکمه تخلیه رطوب را فشار دهید تا ترشح‌ها خارج شوند.
ملودیکا را در طول شب، سر و ته بگذارید تا رطوبت از آن خارج شود.
زمانی که تمرین نمیکنید، ملودیکا را در کیس خود یا دور از گرد و غبار نگهداری کنید.
از خوردن غذا درست قبل از نواختن ملودیکا خودداری کنید، تا ذرات کوچک غذا روی زبانه‌های ملودیکا گیر نکند. همچنین، هنگام نواختن از نوشیدن آبمیوه‌های شیرین خودداری کنید.
چگونه ملودیکا را تمیز کنیم؟
برای ملودیکاهای پلاستیکی، این مراحل را دنبال کنید:
۱. یک کاسه پلاستیکی یا سینک را با آب گرم پر کنید.
۲. یک پیاله از سرکه اضافه کنید.
۳. کل ساز را درون آب فرو ببرید.
۴. دکمه‌ها و دکمه تخلیه رطوبت را فشار دهید تا هوای داخلی خارج شود.
۵. ملودیکا را برای یک ساعت در آب نگه دارد.
۶. ساز را بیرون بیاورید و در حالی که دکمه رطوبت را فشار می‌دهید، در آن بدمید. نت‌ها باید شروع به صدا دادن کنند.
۷. ساز را برای یک شب در مکانی گرم و در حالت ایستاده بگذارید.
برای ملودیکاهای قدیمی یا چوبی:
۱. تقریباً نیم لیتر آب را با ۵۰ میلی‌لیتر سرکه مخلوط کنید.
۲. شلنگ یا لوله‌ی ملودیکا را جدا کنید.
۳. با دقت مقدار کمی از محلول سرکه را از طریق باز شدن دهانی شلنگ ساز بریزید.
۴. با انگشت شست، دهانه لوله را بپوشانید و ساز را به آرامی تکان دهید.
۵. محلول را از طریق دهانه شلنگ خروجی دور بریزید.
۶. این کار را سه بار تکرار کنید.
۷. وقتی دکمه رطوبت را فشار می‌دهید، داخل لوله ملودیکا بدمید. نت‌ها باید شروع به صدا کردن کنند.
۸. ساز را برای یک شب در مکانی گرم و در حالت ایستاده بگذارید.
آیا ملودیکا یک ساز واقعی است؟
اگرچه ممکن است ملودیکا شبیه به اسباب‌بازی باشد، اما این ساز بیشتر به عنوان یک ساز جدی در نظر گرفته میشود و زمانی که دقیق و درست نواخته شود، میتواند با هر کدام از سازهای متداول رقابت کند.
موسیقیدانان حرفه‌ای و آهنگسازان شروع به جدی گرفتن ملودیکا کرده‌اند و تکنیک‌هایی مانند تنفس چرخشی و نواختن دو دستی در حال ایستادن را گسترش داده‌اند.
معروفترین نوازنده ملودیکا کیست؟
نخستین نوازنده‌ای که باعث افزایش محبوبیت ملودیکا در دهه ۱۹۷۰ شد، آگوستوس پابلو بود.
او هنرمند داب جامائیکایی بود که در سنین جوانی به ملودیکا علاقه‌مند شد و آن را در اکثر ضبط‌های خود استفاده کرد. از زمانی که آگوستوس پابلو ملودیکا را محبوب کرد، این ساز در گروه‌های داب جامایی و رگهٔ رگه‌ای جامائی از رواج بیشتری برخوردار شده است.
پل اوشر از گروه مدی واترز برای اجراهای زنده از این ساز استفاده میکند. او برای اولین بار در آلبوم “زنده در آقای کلی” گروه در سال ۱۹۷۱، صدای این ساز را ضبط کرد.
آهنگساز مینیمالیست، استیو رایخ در قطعهٔ خود به نام “ملودیکا” که در سال ۱۹۶۶ اجرا شد، از این ساز استفاده کرد. این قطعه از یک موتیف چهار نتی تشکیل شده است که با استفاده از یک حلقه تکراری به آرامی از فاز خارج میشود. همچنین چند گروه پاپ وجود دارند که ملودیکا را در آثار خود استفاده میکنند.
جدا از اینها، بسیاری از تهیه‌کنندگان و آهنگسازان از ملودیکا برای طراحی ملودی‌ها یا هارمونی‌ها در اتاق‌های هتل یا در اتوبوس تور از این ساز خوش صدا استفاده کرده‌اند.
نامهای دیگر ملودیکا چیست؟
ملودی‌هورن، پیانیکا، ارگ بادی، فلوت کلیدی، ویبراندونئون، کلاویتا، ملودئون، دیامونیکا، پیانو بادی و هارمونیکای کیبورد، از دیگر نامهایی است که برای این ساز استفاده میکنند.
طریقه کوک کردن ملودیکا چیست؟
مثل سایر سازها، ملودیکا هم نیاز به کوک شدن دارد. در صورتی که به صورت مرتب با ملودیکا نمینوازید، خارج شدن این ساز از کوک ممکن است سالها طول بکشد. اما در صورتی که هر روز با آن مینوازید، این اتفاق ممکن است زودتر بیفتد.
نوازندگان ملودیکا روش ساده‌ای برای کوک کردن ساز خود پیدا کرده‌اند. اگرچه این کار سخت نیست، اما نیاز به کمی تمرین دارد. شما باید پوشش خارجی و محفظه داخلی را با یک پیچ‌گوشتی بردارید. سپس هر زبانه را با ظرافت تمیز کنید و بخراشید تا فرکانس آن تغییر کند.
ملودیکا چگونه ساخته میشود؟
کارخانه‌ها در تولید انبوه ملودیکاهای خود، از پلاستیک استفاده میکنند.
در ساخت این ساز چندین قطعه متحرک وجود دارد که هرکدام از آنها با استفاده از روشی به نام ریخته‌گری تزریقی ساخته میشود. در این روش، پلاستیک تا زمانی که آب شود، گرم میشود، سپس به طور مکانیکی به داخل یک قالب فلزی تزریق میشود. هنگامی که پلاستیک خنک شود، قالب برداشته میشود. اما زبانه‌های این ساز را همیشه با استفاده از فلز میسازند.
ملودیکاهای سفارشی و با کیفیت بالا ممکن است از چوب ساخته شوند و نیازمند هنرمندی قابل توجه باشند.
بعضی از نوازندگان حرفه‌ای ترجیح می‌دهند که با ملودیکاهایی که از چوب ساخته شده‌اند، نوازندگی کنند. چوب علاوه بر اینکه ظاهر حرفه‌ای‌تری به ساز میدهد، صدای گرمتری تولید میکند.
سوزوکی تنها شرکتی است که در حال حاضر ملودیکای چوبی را به صورت انبوه تولید میکند. این ملودیکا به نام Suzuki W-37 شناخته میشود. اجزای چوبی آن از ماهوگانی و بیچ ساخته شده‌اند، اما قطعات داخلی آن از پلاستیک هستند.
ویبراندونئون یک ملودیکای کاملاً چوبی است و توسط شرکت ویکتوریا آکوردئونها به بازار عرضه شد. این یک ساز با کیفیت بالا است که بر اساس طراحی آکوردئون پیانو بوده و نه طراحی‌های جدیدتر ملودیکا.
اگرچه این ملودیکا زیبا به نظر می‌آید و صدایی گرم تولید میکند، اما مشکلات مربوط به رطوبت را دارد.
نتیجه:
ملودیکا یک ساز چند منظوره و سرگرم‌کننده است و هر نوازنده‌ای را مجذوب خود میکند. ملودیکا سازی سبک و خوش دست است و یادگیری آن آسان است و میتوان از آن هم به عنوان یک ساز مجزا و هم به عنوان یک ساز همراهی کننده استفاده کرد. برای مثال استفاده از ملودیکا در همراهی با ساز یوکللی حال و هوای زیبایی به آهنگ میبخشد.
منبع : melodicaworld و normans
